Η κηδεία του Χάρολντ Πίντερ

«Γι' αυτό σου λέω, φρόντιζε τους νεκρούς»
(Επιμ: Β. ΓΕΩΡΓ.)



Ούτε παπάς ούτε ραβίνος έψαλε στην κηδεία του Χάρολντ Πίντερ, που έγινε σε πολύ στενό κύκλο την Τετάρτη στο κοιμητήριο του Κένσαλ Γκριν κάτω από τον γκρίζο ουρανό του Λονδίνου. Μόνο κάποια κείμενα που ο ίδιος είχε διαλέξει διαβάστηκαν. Ο Πίντερ, ξέροντας ότι η ζωή του τελειώνει, είχε αφήσει ακριβείς οδηγίες στους δικούς του.
Η χήρα του Πίντερ, λαίδη Αντόνια Φρέιζερ, προσέρχεται στο κοιμητήριο παρέα με τον γιο της Ντέμιεν ΦρέιζερΠερίπου περίπου άτομα αποχαιρέτησαν με συγκίνηση τον μεγάλο συγγραφέα. Εκτός από τη χήρα του, Αντονία Φρέιζερ, τα παιδιά και τα εγγόνια της, ήταν εκεί ο θεατρικός συγγραφέας Τομ Στόπαρντ, η συγγραφέας Εντα Ο' Μπράιαν, ο σκηνοθέτης Ρότζερ Χάργουντ κ.ά. Απουσίαζε ο μονάκριβος 50χρονος γιος του Ντάνιελ, που έχει τόσο αποξενωθεί από τον πατέρα του που δεν χρησιμοποιεί εδώ και χρόνια το επίθετο Πίντερ και ζει σαν ερημίτης. Ηταν μία από τις μεγάλες και ομολογημένες πληγές στη ζωή του συγγραφέα. Ο Ντάνιελ δεν του συγχώρεσε ποτέ ότι εγκατέλειψε τη μητέρα του, ηθοποιό Βίβιαν Μέρτσαντ για να παντρευτεί τη λαίδη Αντονία Φρέιζερ, χρεώνοντάς του τη σταδιακή της επαγγελματική παρακμή και τον αλκοολισμό της, που την οδήγησε στον θάνατο σε ηλικία 53 χρόνων (1982).Η πιο συγκινητική στιγμή της τελετής ήταν όταν ο σπουδαίος ηθοποιός Μάικλ Γκαμπόν (ο Πίντερ τον θεωρούσε μοναδικό εναπομείναντα διάδοχο των ιερών τεράτων σερ Τζον Γκίλγουντ, Λόρενς Ολίβιε, Ραλφ Ρίτσαρντσον, Πέγκι Ασκροφτ) διάβασε απόσπασμα από τη «Νεκρή Ζώνη», ένα από τα κορυφαία θεατρικά έργα του Πίντερ, που μάλιστα παίζεται αυτή την εποχή με τεράστια επιτυχία στο Λονδίνο με πρωταγωνιστή τον Γκαμπόν. Ο Πίντερ τρεις μήνες πριν είχε ζητήσει από τον αγαπημένο του ηθοποιό να διαβάσει το συγκεκριμένο απόσπασμα στην κηδεία του. Και είναι πραγματικά σπαραχτικό.
Ο Μάικλ Γκαμπόν και ο Τομ Στόπαρντ ήταν δύο από τους λίγους συγγενείς και φίλους που παρέστησαν στην εντελώς πολιτική (ούτε παπάς ούτε ραβίνος) κηδεία του ΠίντερΑντιγράφουμε από τη μετάφραση του Παύλου Μάτεσι για την παράσταση της «Νεκρής ζώνης» από τον Αντώνη Αντύπα:

«Θα μπορούσα μέχρι και το προσωπικό μου λεύκωμα με τις φωτογραφίες να σας δείξω. Οποτε θα βλέπατε εκεί μέσα μια φυσιογνωμία που ενδέχεται να σας θυμίσει τη δικιά σας, δηλαδή όπως ήσασταν κάποτε.
Θα βλέπατε και άλλες φυσιογνωμίες, σε ημίφως αυτές, πρόσωπα ή εν μέρει, μάγουλα, σαγόνια, σβέρκους ή μάτια υπό σκιάν, λόγω καπέλου: μπορεί να σας θυμίσουν πρόσωπα άλλα, που γνωρίζατε κάποτε, που τους νομίζατε νεκρούς εδώ και χρόνια, αλλά που θα σας ρίξουν μια φευγαλέα ματιά, αν σας βαστάει να κοιτάξετε κατάματα τα φιλικά φαντάσματα.
Να αποδεχθείτε την αγάπη που εκπέμπουν τα αγαθά φαντάσματα. Διαθέτουν όλη αυτή τη συγκινησιακή φόρτιση... παγιδευμένη. Να υποκλιθείτε μπροστά της.
Φυσικά, δεν πρόκειται ποτέ τους να την εκδηλώσουν, όμως πού ξέρεις... πόση ανακούφιση μπορεί να τους χαρίσει αυτό, πού ξέρεις πόσο μπορούν να ξεκουνηθούν... έτσι αλυσοδεμένα όπως είναι... μέσα στην κρυστάλλινη τεφροδόχη τους.
Το βρίσκεις απάνθρωπο... να τα ξεκουνήσεις, τη στιγμή που είναι καθηλωμένα, φυλακισμένα; Οχι... όχι. Βαθιά, βαθύτατα μέσα τους λαχταρούν ν' ανταποκριθούν στο άγγιγμά σου, στο βλέμμα σου και, όταν χαμογελάσεις, η χαρά τους... δεν έχει όρια.
Γι' αυτό σου λέω, φρόντιζε τους νεκρούς έτσι όπως θα 'θελες κι εσύ να φροντίζουν εσένα τώρα, εδώ, σ' αυτό που εσείς αποκαλείτε... ζωή σας».

Τα δάκρυα που προκάλεσαν τα παραπάνω λόγια, που ο Πίντερ είχε βάλει εδώ και χρόνια (1975) στο στόμα του ήρωα του Μπριγκς, στέγνωσαν από τη μοναδική «ελαφριά» στιγμή της κηδείας. Τότε που ο φίλος του και συμπαίκτης του στο πολυαγαπημένο του κρίκετ Μάθιου Χάρι Μπάρτον διάβασε το ποίημα του Φράνσις Τόμσον «At Lord's», μια νοσταλγική αναφορά στα βρετανικά αστέρια του αθλήματος στα τέλη του 19ου αιώνα. Διαβάστηκε ακόμα (από την ηθοποιό Πενέλοπε Γουίλτον) ένα απόσπασμα από τους «Νεκρούς» του Τζόις.

ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ - 02/01/2009

At Lord's

It is little I repair to the matches of the Southron folk,

Though my own red roses there may blow;

It is little I repair to the matches of the Southron folk,

Though the red roses crest the caps, I know.

For the field is full of shades as I near the shadowy coast,

And a ghostly batsman plays to the bowling of a ghost,

And I look through my tears on a soundless-clapping host

As the run-stealers flicker to and fro,

To and fro:

-O my Hornby and my Barlow long ago!

Francis Thompson