Περιμένοντας τα φώτα να σβήσουν…

Θα με πάρεις μια βόλτα να μου δείξεις την πόλη;
Όταν θα κοιμούνται όλοι… και θα ξενυχτάμε μόνοι…
2 φρουροί στην Αλεξάνδρας… 1 γυναίκα και 1 άντρας….

Θες να σου μιλήσω για θέατρο; Θες να κάνουμε ένα ταξίδι πίσω στον χρόνο; Τότε που ο μώλος δεν είχε κάγκελα παρά μόνο χαλίκι και μεταλλικές καρέκλες με πολύχρωμο πλαστικό κορδόνι. Τότε γινόταν παραστάσεις στο αρχαίο θέατρο της Δωδώνης…. Καζάκος και Καρέζη… και όλο το τότε Εθνικό Θέατρο σε παραστάσεις που δεν αναβίωσαν καθώς το θέατρο χρόνια τώρα σωπαίνει ανάμεσα σε έργα αναστήλωσης και διαμάχες με τους κατοίκους που απαιτούν την απελευθέρωση των όρων δόμησης στην περιοχή.

Κάποτε υπήρχε και το θέατρο στο Παλλάδιο. Ένα θέατρο μου φαινόταν τεράστιο χρόνια πριν. Με τις κόκκινες καρέκλες που ξέφτιζαν μέσα στα χρόνια αλλά με τις παραστάσεις που ερχόταν σαν μέρες γιορτινές στην μικρή μας πόλη. Θυμάμαι τις ετοιμασίες. Τα όμορφα φορέματα με τους δαντελένιους γιακάδες, τις κάλτσες μέχρι το γόνατο και τα ανατομικά παπούτσια, ίδια καθώς μεγαλώναμε. «Μάνα, μητέρα, μαμά» Η Ντίνα Κώνστα, η Βουγιουκλακη σαν βασίλισσα Αμαλία…. Έργα που περνούσαν και χάνονταν καθώς τα φώτα άναβαν και πάλι, το χειροκρότημα σταματούσε και ο κόσμος έτρεχε για ένα αυτόγραφο ή έβγαινε σιωπηλός στους δρόμους… Η «χαρτοπαίχτρα» και άλλα πολλά-πολλά έργα. Περισσότερα από όσα μπορώ να θυμηθώ δεκαετίες μετά… Και τα χρόνια προχωρούσαν αμείλικτα. Οι ξύλινες καρέκλες πάλιωναν, η λάμψη ξεθώριαζε, το τεράστιο θέατρο παραχωρούνταν για εκδηλώσεις και συναυλίες. Εκεί που στεκόμουν με τις κοτσίδες χωρίς να φτάνουν τα πόδια μου στο πάτωμα, αντίκρισα φοιτητές να στέκονται όρθιοι χοροπηδώντας στα καθίσματα. Σαν να μου κάρφωσε κάποιος μαχαίρι κατάστηθα. Λίγο αργότερα μετά τις τελευταίες επιθεωρήσεις με τις κακόγουστες αφίσες, το θέατρο έκλεισε και κινέζικα ρούχα του κιλού και τα κόκκινα φαναράκια παρατάχθηκαν στην είσοδο.
Από τότε αποφεύγω να περνώ από αυτόν τον δρόμο και αν αναγκαστώ δεν κοιτάω ποτέ προς τη μεριά του ξεπεσμένου θεάτρου. Δεν έχω τίποτα με τους μετανάστες αλλά με την ευκολία, τις εκπτώσεις που κάνουμε… στην αισθητική, στην ηθική, στην ζωή μας γενικότερα… Και αυτό το θέατρο μου το θυμίζει… κραυγάζοντας μέσα στη σιωπή, ξεπεσμένο σε μια φτήνια που δεν είναι δική του.
«Καλά έκανα και σε πήγαινα σε τόσες παραστάσεις; Από τόσο μικρή; Πόσα θυμάσαι άραγε τώρα; Αυτό το θυμάσαι; Την Βουγιουκλάκη; Την Καρέζη; Την Κώνστα;…» Άλλα τα θυμάμαι, άλλα όχι… Άλλα με τους δικούς μου, άλλα με άλλα παιδιά καθώς δεν υπήρχαν χρήματα για εισιτήρια για όλους, άλλα με το σχολείο, άλλα μόνη μεγαλώνοντας.

Το Δημοτικό Θέατρο… «καληνύχτα Μαργαρίτα» Ακόμα θυμάμαι τις καληνύχτες στο τέλος… «Το φιόρο του Λεβάντε» με γεμάτες τις θέσεις σε κάθε παράσταση… «Ο Ματωμένος γάμος» με εξαιρετικά σκηνικά και μουσική… Και η παράσταση «δεσποινίς ετών 39» που παρακολούθησα στις 14 Φλεβάρη κάποιου σωτήριου έτους σε ένα θέατρο κατάμεστο από γυναίκες και παιδιά.
Το Δημοτικό Θέατρο μετακόμισε και αυτό από το Καμπέρειο στο μώλο και το παλιό θέατρο έμεινε μόνο του να φιλοξενεί περιστασιακά παραστάσεις…

Ανάμεσα σε όλα αυτά ερασιτεχνικές ομάδες παρουσίαζαν και παρουσιάζουν τις παραστάσεις τους είτε στο πολυθέαμα είτε στο υπόγειο θεατράκι που στέγαζε παλιά τη Θ.Ε.Η. Ομάδες που κάνουν θέατρο με την αυθεντικότητα του ερασιτέχνη που κάνει κάτι απλά γιατί το θέλει πολύ. Πηγαίνοντας ξανά και ξανά στις παραστάσεις των «Αθεράπευτων» βρέθηκα αρκετές φορές να περιμένω στο τέλος μήπως δεν έρθει κάποιος και να πάρω την θέση του (Αρνούμαι πεισματικά να κάνω κρατήσεις… προς το παρόν). Πάντα βρίσκω στο τέλος αλλά τις περισσότερες φορές η θέση είναι 1 και έτσι κρατώ τον πιτσιρίκο αγκαλιά. Παρά το γεγονός ότι έχω επιμείνει να πληρώσω το συμβολικό αντίτιμο του εισιτηρίου εις διπλούν, ουδέποτε το έχουν δεχτεί παρά το γεγονός ότι με τα εισιτήρια προσπαθούν να καλύψουν τα έξοδα των παραστάσεων. Ομάδα που έχει ανεβάσει εξαιρετικές παραστάσεις και όχι μόνο αγκαλιάζει τους μικρούς θεατές αλλά επιπλέον έχει βοηθήσει στο ανέβασμα σχολικών θεατρικών παραστάσεων όπως πχ ο «Οδυσσεβαχ» που φιλοξενήθηκε στο θέατρό τους.
Και ο μικρός εξοστρακισμένος του θεάτρου η «ΘΕ.Σ.Π.Ι.» Όταν το Πανεπιστήμιο βρισκόταν στην Δόμπολη (εκεί που φιλοξενείται η εφορία σήμερα) η ΘΕ.Σ.Π.Ι. παρέμενε άστεγη για πολλά χρόνια. Με την μεταφορά του πανεπιστημίου στην Δουρούτη και χάρη σε ένα πρόγραμμα της Ευρωπαικής Ένωσης η ΘΕ.Σ.Π.Ι. απέκτησε το δικό της θέατρο.
Εσωστρεφής για πολλά χρόνια, έδωσε χώρο και χρόνο για πειραματισμούς, άλλοτε επιτυχείς και άλλοτε ανεπιτυχείς. Απολάμβανε τις επιτυχίες της και πλήρωνε τα λάθη της με τις άδειες κερκίδες στις παραστάσεις. Κάποια από τα μέλη της ασχολήθηκαν επαγγελματικά με το θέατρο, κάποια άλλα όχι. Κάθε γενιά προσπαθούσε να αφήσει μια παρακαταθήκη πίσω της και η επόμενη γενιά κατέβαλε κάθε δυνατή προσπάθεια για να απαλλαγεί από αυτή. Με τον τρόπο αυτόν η ΘΕ.Σ.Π.Ι. έμοιαζε να αναγεννιέται τακτικά από τις στάχτες της και να επαναλαμβάνει με μαθηματική ακρίβεια τα σφάλματα των προηγούμενων γενεών.
Και τα χρόνια περνούν και η ΘΕ.Σ.Π.Ι. προχωρά και αυτή σε μια πόλη που αν και δεν φαίνεται με τεράστιες αφίσες και λαμπερά θέατρα, αγαπά και στηρίζει το θέατρο. Στάθηκα πριν χρόνια τόσο σε άδειες όσο και σε γεμάτες ξύλινες κερκίδες, με ελάχιστους θεατές εκτός πανεπιστημιακής κοινότητας. Χρόνια μετά είδα στις παραστάσεις του φεστιβάλ άτομα των άλλων ομάδων, να έρχονται και να παρακολουθούν συστηματικά τις παραστάσεις, να σχολιάζουν, να συγκρίνουν, να επιχειρηματολογούν, να συζητούν στα φουαγιέ για το θέατρο.
Τα Γιάννενα είναι μία μικρή σχετικά πόλη. Δεν έχει βιομηχανίες κοντά, ούτε αγροτικές εκτάσεις. (Θα έλεγα τώρα κάτι για την κτηνοτροφία αλλά το αφήνω στην Δωδώνη και την κακοδιαχείρισή της). Ο τουρισμός της – ειδικά τώρα με την οικονομική κρίση- τείνει στο μηδέν ( ας είναι καλά οι πενθήμερες εκδρομές και οι εκδρομές των ΚΑΠΗ με τις οποίες προσπαθούν να καλύψουν τα λειτουργικά τους έξοδα) κάνοντας τους φοιτητές αλλά και γενικότερα την παιδεία το κυριότερο οικονομικό πόρο της περιοχής. Χιλιάδες φοιτητές γεμίζουν τα σπίτια, τα bars, τα εστιατόρια ενώ τα ιδιωτικά σχολεία αυξάνουν χρόνο με τον χρόνο παράλληλα με τα φροντιστήρια της παραπαιδείας.
Εδώ δεν έχει τα πλούτη άλλων περιοχών (τουλάχιστον όχι φανερά). Μέσα στην ιστορία ετών υπάρχει μια ιδιότυπη αισθητική καθώς δεν έχουμε καταφέρει να τσιμεντώσουμε τα πάντα… τουλάχιστον όχι ακόμα. Η ίδια η πόλη φαίνεται να το παλεύει…. Με τον ίδιο τρόπο που καταφέρνει να επιβιώνει το θέατρο μέσα στις δεκαετίες που περνούν.
Μπορεί να μην υπάρχει πια το φεστιβάλ θεάτρου στο θέατρο της Δωδώνης, να μην έρχονται τα μεγάλα ονόματα –ίσως και να μην υπάρχουν πια «μεγάλα» ονόματα-, να μην ακούγεται Χατζηδάκης στην μουσική επιμέλεια των παραστάσεων αλλά τα φεστιβάλ συνεχίζονται (όπως πχ το πανελλήνιο φεστιβάλ φοιτητικού θεάτρου που φιλοξενήθηκε στην πόλη πρόσφατα) στο θέατρο της ΘΕ.Σ.Π.Ι. και το εγκαταλελειμμένο πλέον Καμπέρειο.
Πριν από χρόνια μία γνωστή -εκ τηλεοράσεως- ηθοποιός, που είχε κατορθώσει να κάνει επιτυχημένες –οικονομικά- παραγωγές παιδικού θεάτρου, έφερε την παράσταση και στην πόλη μας. Το τσιμπημένο εισιτήριο (βασικό θέμα για 1 οικογένεια, που τα έξοδα πολλαπλασιάζονται) απέτρεψε τον κόσμο από το να γεμίσει το θέατρο. Την επομένη η εν λόγω κυρία εξοργισμένη έδινε συνέντευξη στα τοπικά κανάλια εξαπολύοντας τα μύρια όσα ενάντια των «αμόρφωτων» κατοίκων, που λόγω τσιφουτιάς είναι καταδικασμένοι στην αμάθειά τους και τον πολιτιστικό αποκλεισμό. Η κυρία δεν ξανακούστηκε έκτοτε στα μέρη μας και δεν νομίζω να έλειψε και σε κανέναν…. Παρόμοιες συμπεριφορές –σε ερασιτεχνικό ή επαγγελματικό επίπεδο- ξαναπαρουσιάστηκαν και ξεχάστηκαν το ίδιο γρήγορα με τις παραστάσεις τους….
Φλυαρώ με αφορμή το θέατρο… πριν ακόμα μία παράσταση… Στο υπαίθριο θέατρο της Ε.Η.Μ. για όσο ακόμα φιλοξενεί παραστάσεις…. Το θέατρο προχωρά πάντα… με εμάς ή χωρίς… Με γεμάτες κερκίδες και δυνατά χειροκροτήματα ή χωρίς θεατές με ανύπαρκτα σκηνικά και ρούχα δανεικά.
Δεν ξέρω τι θα πει «καλό» ή «κακό» θέατρο. Διαφωνούσα συχνά πάνω σε αυτό. Έχω δει ερασιτεχνικές παραστάσεις όπου έχω υποκλιθεί στο αποτέλεσμα και επαγγελματικές που έβριζα μέσα μου βουλιάζοντας στην θέση μου για τα λεφτά που «πέταξα». Και όσο και αν φανεί αντιθεατρικό πιστεύω ότι το θέατρο το χρειάζεται το κοινό του για να αναπνέει. Δεν πίστευα ποτέ σε «κλειστές παραστάσεις», σε θέατρο που γίνεται μόνο και μόνο για τον πειραματισμό. Το θέατρο είναι το μήνυμα που αποστέλλεται σε κάποιον. Είναι μια ερωτική πράξη… που θα ’πρεπε να αφορά και κάποιον άλλον εκτός του πρωταγωνιστή…

Σκόρπιες σκέψεις, σκόρπιες εικόνες….

Βλέποντας, διαβάζοντας, παρατηρώντας μαθαίνεις να παρατηρείς τις ατέλειες στους ρόλους που πλάθουν οι ηθοποιοί. Τις μικρές αταίριαστες λεπτομέρειες που προδίδουν το ψέμα… Και είναι αυτή η παρατήρηση, που στη δουλειά με έχει βοηθήσει εκεί που ούτε η μελέτη, ούτε οι τεχνικές δεξιότητες κατάφεραν να βοηθήσουν…
Γιατί όλοι μας λέμε ψέματα… και όλοι μας ξεχνάμε ότι αυτό φαίνεται…


Αλλά είναι καλοκαίρι εδώ…. Και πάντα το καλοκαίρι βγάζουμε τα ψέματά μας έξω… περιοδεία… Καληνύχτα σας